Hoe de elegantie en moderniteit van de stoel te blijven belichamen? Dat is inderdaad de vraag die de directeuren van de Duitse stoelen- en designmeubelfabrikant Thonet GmbH, de historische erfgenamen van het beroemde merk Thonet (Gebrüder Thonet), in 1853 in Wenen opgericht door de Duits-Oostenrijkse meubelmaker en industrieel Michael Thonet (1796-1871), zich dagelijks moeten stellen. De naam Thonet is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van het design, want de Duitse fabrikant belichaamt twee grote revoluties in de geschiedenis van het meubilair: de vervaardiging van stoelen van gebogen hout en de vervaardiging van stalen buisstoelen zonder poten aan de achterkant tijdens de Bauhaus-periode. Dit artikel blikt terug op een industriële geschiedenis die 170 jaar geleden begon en nog steeds wordt geschreven ...
Michael Thonet werd op 2 juli 1796 geboren in Boppard in het keurvorstendom Trier, een kerkelijk vorstendom van het Heilige Roomse Rijk. Als meubelmaker begon hij in 1819 een kleine meubelzaak voordat hij in de jaren veertig op verzoek van prins Clemens Metternich, kanselier van Oostenrijk, naar Wenen verhuisde. Deze stelde hem in staat de kwaliteit van zijn vakmanschap te presenteren aan de Oostenrijkse keizer, koning van Hongarije en koning van Bohemen, Ferdinand I. In 1853 droeg Michael Thonet het bedrijf "Thonet" over aan zijn zonen onder de nieuwe naam "Gebrüder Thonet". In werkelijkheid dacht hij al enkele jaren na over de massa-industrialisatie van meubelen en ontwikkelde hij technieken voor het buigen van hout.
In 1851 ontwikkelde en produceerde Michael Thonet de beroemde stoel nr. 14, de zogenaamde "bistrostoel" om te voldoen aan de vraag van het Daum Café naar "praktische, elegante en ruimtebesparende stoelen".Michael Thonet heeft om 3 redenen een geniale prestatie geleverd. 1) Stoel n°14 is de eerste stoel in de geschiedenis van het design die in massa wordt geproduceerd. Zijn ontwerp, relatief eenvoudig, maakt het mogelijk het werk te verdelen: 6 stukken hout, 10 schroeven en 2 moeren, in totaal 18 elementen, en de beurt is gespeeld! Het is gemakkelijk te monteren, te demonteren en te vervoeren. 2) Michael Thonet vond het meubelpakket bijna een eeuw vóór IKEA uit: de industrieel stuurde zijn stoelen in een doos van 1 m3 waar wel 36 stoelen in konden! 3) Uiteindelijk perfectioneerde hij definitief de techniek van het buigen van massief hout, waardoor hij het hout kon buigen om een stuk met strakke vormen te verkrijgen.
Stoel nr. 14, ontwerp van Michael Thonet. Gebogen beuken, rieten zitting. s Werelds beroemdste bistrostoel. De productie van de stoel No. 14 werd in 1859 gestart door Gebrüder Thonet.
Een kist van 1m3 kan gedemonteerd tot 36 stoelen No. 14 bevatten. © artdesigntendance.com
Om hout te buigen vond Michael Thonet een revolutionair proces uit. Hij stelt het hout bloot aan stoom onder druk, waardoor de cellulose elastischer wordt en de lignine zachter. Het hout is nu elastisch en kan langs de vezels worden gebogen. Na het drogen krijgt het een nieuwe stabiele en veerkrachtige vorm.
Het herhaaldelijk uitvoeren van deze bewerkingen maakt grootschalige productie mogelijk, wat Thonet-stoelen een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding garandeert. In 1912 bereikte de productie van de fabrikant een piek: in de fabrieken van de groep (Moravië, Duitse Rijk en Oost-Europa) werden dagelijks bijna 2 miljoen verschillende producten geassembleerd.
Industrieel imperium Thonet kende omwentelingen, maar verdween nooit. Sinds 1876 is het bedrijf verdeeld in 2 bedrijven: een Duits bedrijf (Gebrüder Thonet) dat in 2006 Thonet GmbH werd, en een Oostenrijks bedrijf (Thonet Vienna). De afstammelingen van Michael Thonet blijven als aandeelhouders en zakenpartners betrokken bij de activiteiten van de Duitse onderneming. Net als andere historische uitgeverijen heeft Thonet haar technische knowhow weten te behouden door haar te associëren met de elite van moderne en hedendaagse ontwerpers. Voorbeelden hiervan zijn Verner Panton met de creatie van het iconische Model 275 (S-Chair, 1965), of James Irvine die 150 jaar later de stoel No. 14 opnieuw bekijkt.
.png)
Thonet schreef ook designgeschiedenis in de jaren 1920 en begin 1930. Een tijd waarin een nieuwe generatie architecten en kunstenaars de theoretische en esthetische canons van de Art Nouveau en Art Deco moedig en radicaal door elkaar schudden. De ontwikkeling van nieuwe materialen zoals staal en nieuwe assemblagetechnieken brachten een revolutie teweeg in de vormgeving van die tijd.
Zo kocht Thonet in 1928 de firma Standard-Möbel, oorspronkelijk opgericht door Marcel Breuer, die zich toelegde op de productie van stalen buismeubelen. Dit nieuwe proces leidde tot de uitvinding van de Freischwinger, een vrijdragende stoel zonder achterpoten. Thonet werd en is sindsdien de uitgever van legendarische modellen, zoals de Freischwinger S 33 van Mart Stam of de S 35 L fauteuil van Marcel Breuer.
.png)
.png)
François Boutard
