De bank

13-11-2023

In 2018 stond in het prestigieuze Amerikaanse tijdschrift Architectural Digest (AD), gewijd aan interieur en landschapsarchitectuur, een fotoreportage over de Californische villa van de Amerikaanse ster Jennifer Aniston. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan was men niet enthousiast over de architecturale kwaliteiten van de villa, maar over een Frans ontworpen meubelstuk: de buitengewone 'Ours Polaire'-bank van de Franse decorateur Jean Royère. Het moet gezegd worden dat de wereldster van de tv-serie Friends, of anders zijn binnenhuisarchitect in opdracht, een goede smaak heeft, gezien het organische, avant-gardistische ontwerp van deze bank voor zijn tijd. Dit artikel blikt terug op dit cultstuk uit de naoorlogse periode.

Voordat we de esthetische en functionele kwaliteiten van deze iconische sofa bespreken, die werd gecreëerd in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, moeten we het hebben over de geniale ontwerper ervan. Jean Royère (1902-1981) was een Franse ontwerper wiens werk de twintigste eeuw markeerde door zijn originaliteit en gedurfde esthetiek. Zijn carrière begon in de jaren 1930, nadat hij een carrière in de import-export had opgegeven om zich volledig aan interieurontwerp te wijden. Royère had geen formele opleiding in design of architectuur - behalve een opleiding in de meubelmakerij van de Faubourg Saint-Antoine in Parijs - maar dat weerhield hem er niet van om een van de meest invloedrijke interieurontwerpers van zijn tijd te worden.

Hij verwierf al snel faam met zijn creaties, die functionaliteit en fantasie met elkaar versmolten, waarbij hij met zijn autodidactische, innovatieve aanpak brak met de conventies. Zijn ontwerpen werden gekenmerkt door organische vormen, felle kleuren en een inventief gebruik van materialen, variërend van gesmeed metaal tot hout en luxe textiel.

Royère heeft zijn invloed uitgebreid tot ver buiten Frankrijk, met projecten in heel Europa, het Midden-Oosten en Zuid-Amerika, waarmee hij inspeelt op de internationale vraag naar haute couture interieurs. Daarom is hij bekender als decorateur dan als ontwerper. Zijn werken, zoals de 'Polar Bear' fauteuil, blijven designklassiekers die gewild zijn om hun tijdloze elegantie en ondeugende charme.

De "Ours Polaire" fauteuil, of "Boule" zoals hij oorspronkelijk heette, werd in 1947 ontworpen door Jean Royère om de flat van de moeder van de decorateur in de rue du Faubourg-Saint-Honoré in Parijs in te richten. Dit emblematische meubelstuk belichaamt de overgang van het naoorlogse interieurontwerp naar een meer organische, comfortabele en op de mens gerichte esthetiek, die brak met de traditionele en strakke vormen van die tijd. Hierdoor is het een zeer gewild stuk voor verzamelaars over de hele wereld.

Waarom is deze stoel een icoon van naoorlogs design geworden? Ten eerste omdat Jean Royère met zijn innovatieve aanpak een meubel ontwierp dat uitnodigde tot ontspanning en comfort, in schril contrast met het formalisme van de vooroorlogse periode. Ten tweede omdat het silhouet van de "Polar Bear" Royères vaardigheid in het werken met materialen demonstreert. Hij gebruikte vaak innovatieve stoffen voor die tijd, zoals krullende wol, die de stoel zijn karakteristieke zachte en uitnodigende uiterlijk geeft. Deze materiaalkeuze daagde niet alleen de esthetische normen van die tijd uit, maar voegde ook een tactiele dimensie toe aan de ervaring van het meubilair, wat behoorlijk vernieuwend was.

Esthetisch gezien valt de sofa op door zijn voluptueuze vormen en pluche, aaibare uiterlijk. Met zijn brede, afgeronde armleuningen en royale zitting moedigt het ontwerp van de fauteuil je aan om je onder te dompelen in zijn omhullende comfort. De experts verwijzen naar de biomorfe vormen van de sculpturen van Jean Arp (1886-1966); de natuurlijke vorm van de zitting weegt zwaarder dan het functionele aspect, dankzij een organisch ontwerp dat de expressie van vloeiende vormen bevordert.

Bovendien staat de stoel op onopvallende houten poten die nauwelijks in staat lijken te zijn om zijn ruime vorm te ondersteunen, wat bijdraagt aan de illusie dat de stoel boven de grond zweeft. Deze visuele lichtheid was een prestatie in die tijd, toen robuustheid vaak de voorkeur kreeg boven luchtige elegantie. Het is verleidelijk om de beroemde fauteuil van Jean Royère te vergelijken met de niet minder beroemde creatie van Charles & Raymes Eames, La Chaise, die op hetzelfde moment (1948) verwijst naar de sculptuur "Personnage flottant" van Gaston Lachaise en deel uitmaakt van de zoektocht naar een organisch ontwerp met vloeiende rondingen.

De invloed van deze stoel op het naoorlogse design is onmiskenbaar. Hij maakte de weg vrij voor meubels die persoonlijk comfort vierden en aanmoedigden, en die ook een sculpturaal en expressief designobject waren. Vandaag de dag wordt de 'Polar Bear' nog steeds geroemd op veilingen en designtentoonstellingen als symbool van het creatieve genie van Jean Royère en als bewijs van de kracht van design in de culturele en esthetische wederopbouw van een samenleving.